سیری در اعمال مختصّه ماه شعبان

این ماه براى سالک الى اللّه ، بسیار با ارزش است . یکى از شب هاى قدر، در این ماه مى باشد. همچنین ولادت حضرت حجة بن الحسن العسگرى (علیه السلام ) نیز در این ماه واقع شده است . همچنین این ماه ، ماه پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) مى باشد.

شب اوّل

دوازده رکعت که در هر رکعت حمد یک مرتبه و یازده مرتبه توحید خوانده شود.

 

روز اوّل

1- روزه‌ این روز فضیلت بسیار دارد و از حضرت صادق علیه السلام روایت شده که هر که روز اوّل شعبان را روزه بگیرد براى او بهشت واجب می‌شود.

2- سید بن طاوس از حضرت رسول صَلَّى اللهِ علیه و آله براى کسى که سه روز اوّل این ماه را روزه بگیرد ثواب بسیارى نقل کرده است.

3- در شب‌هاى سه روز اول دو رکعت نماز وارد شده که در هر رکعت حمد یک مرتبه و توحید یازده مرتبه خوانده شود.

روز سوّم

روز سوم، روز مبارکى است که امام حسین بن على علیهماالسلام در این روز متولد گشت.

از قاسم بن عَلاء همدانى وکیل امام حسن عسکرى علیه السلام نامه‌ای رسیده که:

«مولاى ما امام حسین علیه‌السلام در روز پنجشنبه سوم شعبان متولد گشت.»

پس این در این روز، روزه بگیرید و دعای ذیل را بخوانید:

 

اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ بِحَقِّ الْمَوْلُودِ فى هذَا الْیَوْمِ الْمَوْعُودِ بِشَهادَتِهِ قَبْلَ اْستِهْلالِهِ وَ وِلادَتِهِ بَکَتْهُ السَّماَّء ُوَ مَنْ فیها وَالاْرْضُ وَ مَنْ عَلَیْها وَ لَمّا یَُطَاْ لابَتَیْها قَتیلِ الْعَبْرَةِ وَ سَیِّدِ الاُْسْرَةِ الْمَمْدُودِ بِالنُّصْرَةِ یَوْمَ الْکَرَّةِ الْمُعَوَّضِ مِنْ قَتْلِهِ اَنَّ الاْئِمَّةَ مِنْ نَسْلِهِ وَالشِّفاَّءَ فى تُرْبَتِهِ والْفَوْزَ مَعَهُ فى اَوْبَتِهِ والاْوصِیاَّءَ مِنْ عِتْرَتِهِ بَعْدَ قاَّئِمِهِمْ وَ غَیْبَتِهِ حَتّى یُدْرِکُوا الاْوْتارَ وَ یَثْاَروُا الثّارَ وَ یُرْضُوا الْجَبّارَ وَ یَکُونُوا خَیْرَ اَنْصارٍ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِمْ مَعَ اْختِلافِ اللَّیلِ وَالنَّهارِ. اَللّهُمَّ فَبِحَقِّهِمْ اِلَیْکَ اَتَوَسَّلُ وَ اَسْئَلُ سُؤالَ مُقْتَرِفٍ مُعْتَرِفٍ مُسیَّئٍ اِلى نَفْسِهِ مِمَّا فَرَّطَ فى یَوْمِهِ وَ اَمْسِهِ یَسْئَلُکَ الْعِصْمَةَ اِلى مَحَلِّ رَمْسِهِ.

اَللّهُمَّ فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ وَاحْشُرْنا فى زُمْرَتِهِ وَ بَوِّئْنا مَعَهُ دارَ الْکَرامَةِ وَ مَحَلَّ الاِقامَةِ. اَللّهُمَّ وَ کَما اَکْرَمْتَنا بِمَعْرِفَتِهِ فَاَکْرِمْنا بِزُلْفَتِهِ وَارْزُقْنا مُرافَقَتَهُ وَ سابِقَتَهُ وَاجْعَلْنا مِمَّنْ یُسَلِّمُ لاِمْرِهِ وَ یُکْثِرُ الصَّلوةَ عَلَیْهِ عِنْدَ ذِکْرِهِ وَ عَلى جَمیعِ اَوْصِیاَّئِهِ وَ اَهْلِ اَصْفِیاَّئِهِ الْمَمْدُودین مِنْکَ بِالْعَدَدِ الاِْثْنَىْ عَشَرَ النُّجُومِ الزُّهَرِ وَالْحُجَجِ عَلى جَمیعِ الْبَشَرِ. اَللّهُمَّ وَهَبْ لَنا فى هذَا الْیَوْمِ خَیْرَ مَوْهِبَةٍ وَ اَنْجِحْ لَنا فیهِ کُلَّ طَلِبَةٍ کَما وَ هَبْتَ الْحُسَیْنَ لِمُحَمَّدٍ جَدِّهِ وَ عاذَ فُطْرُسُ بِمَهْدِهِ فَنَحْنُ عائِذُونَ بِقَبْرِهِ مِنْ بَعْدِهِ نَشْهَدُ تُرْبَتَهُ وَننْتَظِرُ اَوْبَتَهُ آمینَ رَبَّ الْعالَمینَ .

از امام صادق علیه السلام برای این روز دعایی روایت شده که امام حسین علیه السلام در روز عاشورا خوانده‌اند:

اَللّهُمَّ اَنْتَ مُتَعالِى الْمَکانِ عَظیمُ الْجَبَرُوتِ شَدیدُ الِمحالِ غَنِى َُّعنِ الْخَلایِقِ عَریضُ الْکِبْرِیاَّءِ قادِرٌ عَلى ما تَشاَّءُ قَریبُ الرَّحْمَةِ صادِقُ الْوَعْدِ سابِغُ النِّعْمَةِ حَسَنُ الْبَلاَّءِ قَریبٌ إذا دُعیتَ مُحیطٌ بِما خَلَقْتَ قابِلُ التَّوبَةِ لِمَنْ تابَ اِلَیْکَ قادِرٌ عَلى ما اَرَدْتَ وَ مُدْرِکٌ ما طَلَبْتَ وَ شَکُورٌ اِذا شُکِرْتَ وَ ذَکُورٌ اِذا ذُکِرْتَ اَدْعُوکَ مُحْتاجاً وَ اَرْغَبُ اِلَیْکَ فَقیراً وَ اَفْزَعُ اِلَیْکَ خاَّئِفاً وَ اَبْکى اِلَیْکَ مَکْرُوباً وَ اَسْتَعینُ بِکَ ضَعیفاً وَ اَتوَکَّلُ عَلَیْکَ کافِیاً اُحْکُمْ بَیْنَنا وَ بَیْنَ قَوْمِنا (بِالْحَقِّ) فَاِنَّهُمْ غَرُّونا وَ خَدَعُونا وَ خَذَلُونا وَ غَدَرُوابِنا وَ قَتَلُونا و نَحْنُعِتْرَةُ نَبِیِّکَ وَ وَُلَْدُ حَبیبِکَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِاللهِ الَّذِى اصطَفَیْتَهُ بِالرِّسالَةِ وَائْتَمَنْتَهُ عَلى وَحْیِکَ فَاجْعَلْ لَنا مِنْ اَمْرِنا فَرَجاً وَ مَخْرَجاً بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ .

 

اعمال نیمه شعبان

7 - روز و شب نیمه شعبان ، زمان بسیار شریفى است ؛ به این جهت که از شبهاى قدر و شب تقسیم رزق ها و عمرها مى باشد. این شب ، از اوقات زیارتى امام حسین (علیه السلام ) مى باشد که غیر از فرشتگان ، صد هزار پیامبر (علیه السلام ) آن حضرت (علیه السلام ) را زیارت مى کنند و این مطلب نشانه عظمت این شب است . همچنین از شب هایى است که تاءکید به زنده نگهداشتن آن شده و اعمال و عبادات بسیار ارزشمندى در آن وارد شده که مى توان گفت :

در هیچ شبى مانند یا بیشتر از آن نیامده است و بالاخره این شب علاوه بر اینها، شب میلاد امامى است که گیتى را از عدالت پر کرده و زمین را پاک مى نماید. از اعمال این شب این است که شیعه ، از لذت و آسایش دنیا در این شب چشم پوشى نماید و فرض کند که شب خداحافظى او با این دنیا و تمام اعمال بوده و فرداى آن روز قیامت است . از اعمال دیگر این شب نمازهایى است که وارد شده است . (که در بخش نمازهاى مستحبى ذکر شده است ).

8 - از اعمال مهم این شب ، عمل کردن به حدیث پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) است . که فرمودند:

«شب نیمه شعبان در خواب بودم که جبرئیل آمد و گفت : محمد! چرا در این شب خوابیده اى ؟

گفتم : جبرئیل مگر چه شبى است ؟

گفت : شب نیمه شعبان است . محمد! برخیز. آنگاه مرا بلند کرده و به بقیع برد، سپس گفت : سرت را بلند کن ؛ این شبى است که درهاى آسمان در آن باز مى شود: درهاى رحمت ، در رضوان ، در مغفرت ، در فضل ، در توبه ، در نعمت ، در جود و در احسان و خداوند به عدد موها و پشمهاى گاو و گوسفند، مردم را از آتش جهنم آزاد مى کند؛ زمان مرگ را در آن ثبت کرده و به مدت یک سال ، روزى ها را تقسیم مى کند و هر چه را که در تمام سال اتفاق مى افتد، فرو مى فرستد.

محمد! کسى که این شب را با گفتن اللّه اکبر، سبحان اللّه ، لااله الا اللّه و خواندن دعا، نماز و قرآن و انجام دادن اعمال مستحب و استغفار کردن ، زنده نگهدارد بهشت منزل و استراحتگاه او خواهد بود و گناهان گذشته و آینده اش بخشیده مى شود...

پس این شب را زنده بدار و شب زنده دارى کن و نزدیکى به خدا، با عمل در این شب را به امتت دستور بده ، زیرا شب شریفى است !

در حالى نزدت آمدم که تمام فرشته ها در آسمان ، پاهایشان را جفت کرده اند: عده اى تسبیح مى کنند، عده اى در رکوع ، عده اى در سجود و گروهى ذکر مى گویند. شبى است که کسى دعا نمى کند؛ مگر این که مستجاب مى شود، کسى چیزى نمى خواهد مگر این که به او داده مى شود...
کسى که از خیر این شب محروم شود، از خیر بزرگى محروم شده است .»

9 - در این شب ، نزدیکى جستن به امام زمان (عج )، کسى که حجت عصر و ولى امر مى باشد، مستحب است .

10 - از اعمال این شب ، خواندن دعایى است که با این عبارت شروع مى شود: اللهم بحق لیلتنا و مولودها....

11 - زیارت امام حسین (علیه السلام ) و حضور در آرامگاه شریف آن حضرت (علیه السلام )، در این شب استحباب زیادى دارد.

12 - در این شب خواندن دعاى کمیل در سجده به خاطر پیروى از امیرالمؤ منین (علیه السلام ) مستحب است .

13 - محاسبه اعمال در این شب ، استحباب زیادى دارد.

آخرین جمعه ماه شعبان

14 - از اوقات مهم ماه شعبان ، آخرین جمعه ماه شعبان است . از عبدالسلام بن صالح هروى نقل شده است که مى گوید: آخرین جمعه شعبان ، به دیدن ابى الحسن على بن موسى الرضا (علیه السلام ) رفتم ، حضرت فرمودند:

«اباصلت ! بیشتر شعبان گذشت و این آخرین جمعه آن است ؛ سهل انگاریهاى گذشته خود را در این ماه جبران کن . بسیار دعا و استغفار کن و قرآن بخوان ؛ از گناهانت توبه کن تا وقتى ماه رمضان مى آید، مخلص براى خدا باشى و هیچ امانتى به گردنت نباشد؛ مگر این که آن را رد کنى و هیچ کینه اى از مؤ منى در دلت نباشد مگر این که آن را از بین ببرى و از هر گناهى که انجام مى دهى ، دست بردار. تقوى خدا پیشه کن و در نهان و آشکارت به او توکل کن.»

(که خداوند در قرآن می فرماید):«و کسى که به خدا توکل کند، خدا براى او کافى خواهد بود».

و در باقیمانده این ماه ، این دعا را زیاد تکرار کن :

اللهم اءن لم تکن غفرت لنا فى ما مضى من شعبان ، فاغفرلنا فى ما بقى منه .
(خدایا! اگر در این مدت که از شعبان گذشته ، ما را نبخشیده اى در مدتى که از آن مانده ما را بیامرز)؛

زیرا خداوند متعال به احترام ماه رمضان ، در این ماه افراد زیادى را از آتش رها مى کند. - سه روز آخر شعبان ، فرصت مناسبى است براى کسى که تمام این ماه را روزه نگرفته ، تا روزه بگیرد. امام صادق (علیه السلام ) فرمودند: کسى که سه روز آخر شعبان را روزه بگیرد و آن را به ماه رمضان وصل کند، خداوند روزه دو ماه پى درپى ، براى او مى نویسد